Kışlık Sebze Üretimi - BAHÇECİLİK #2
Soğan yetiştiriciliğinde özellikle sıcaklık ve gün uzunluğu en önemli iki faktördür. Farklı iklim isteklerine adapte olan soğanlardan, baş bağlamak için 12 saatin altında gün uzunluğu isteyenler kısa gün (erkenci), 12-14 saat arası gün uzunluğu isteyenler orta gün ve 14 saatin üzerinde gün uzunluğu isteyenler ise uzun gün (geç, kışlık veya depoluk) soğanlar olarak adlandırılmaktadır. Türkiye şartlarında kısa gün (erkenci) soğanlar kışları soğuk geçmeyen Akdeniz sahil şeridinde sonbaharda; orta gün soğanlar kışları soğuk geçen yerlerde erken ilkbahar aylarında; uzun gün soğanlar ise iç ve kuzey bölgelerde mart-nisan aylarında ekilmektedirler. Soğan ülkemizin aşırı yağış alan bölgeleri dışında hemen her tarafında yetiştirilir. Ancak yüksek verim ve kalite deniz ikliminden kara iklimine geçiş bölgelerinde olmaktadır.
Pırasa üretimi soğan da olduğu gibi doğrudan tohum ekimi yoluyla ya da fide ile yapılmaktadır. Ancak fide ile üretim en geçerli olan yetiştirme yöntemidir. Fide ile yetiştiricilikte tohumlar mart-mayıs aylarında ekilir. Tohum ekiminden 10-12 sonra dikim için uygun olan (kurşun kalem kalınlığında ve 17–20 santimetre boyunda) büyüklüğe ulaşan fideler haziran-ağustos ayları arasında araziye dikilir. Pırasalarda hasat, çeşitlere göre değişmekle beraber gövde kalınlığı 2,5–3,5 santimetre olduğu zaman yapılır. Pırasada beyaz kısmın uzun olması aranan bir özelliktir. Bu bir çeşit özelliği olmakla birlikte, yetiştirme esnasında gövdenin tabandan itibaren toprakla örtülmesi ile bu uzunluğu bir miktar arttırmak mümkündür. Bu amaçla yaz sonu, erken sonbaharda pırasaların gövdeleri toprakla örtülüp, beyaz kısmın uzunluğu arttırılabilir.
******
Sarımsak, hem yemeklik olarak hem de ilaç sanayiinde kullanılmak üzere üretimi yapılmaktadır. Sarımsak, kültür sebzeleri arasında tohum bağlamayan tek sebze türüdür, çoğaltımı başı oluşturan dişler ile yapılır. Sarımsak uzun gün bitkisidir. Ilıman iklimin hakim olduğu bölgelerimizde kasım ve aralık aylarında, soğuk ve toprak düzeyinde don tehlikesinin olduğu yerlerde ise mart ve nisan aylarında dikilir. Başların olgunluk zamanı, dişlerin dikim zamanına bağlı olarak değişir. Normal koşullarda en erken olgunlaşma, taze, yeşil sarımsak için erken dikimlerde şubat sonu, geç dikimlerde ise haziran başıdır. Başların olgunlaşması ve hasadı erken dikimlerde mayıs sonu haziran başı, geç dikimlerde ise temmuz sonu ve ağustosta yapılır.
Havuç, direkt tohum ekimi yöntemi ile üretilen havuç, yazlık ekilecekse şubat ayından itibaren nisan ayı ortalarına kadar, kışlık ekilecekse mayıs sonu ile temmuz sonu arasında ekilebilir. Havuç yetiştiriciliğinde çoğunlukla hibrit çeşitler kullanılmaktadır. Tohum ekimi döneminde yüksek sıcaklıklardan fazla etkilenmese de iyi kalitede kök oluşumu için optimum sıcaklık isteğinin 15-20 santigrad derece olması ve ülkemizin iklim çeşitliliği içermesi nedeniyle, ilkbahar, yaz, sonbahar ve hatta kış aylarında olmak üzere yılın her döneminde havuç yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Havuçlarda olgunlaşma süresi çeşide göre değişmekle birlikte, erkenci çeşitlerde 8-10 hafta, orta çeşitlerde 12 hafta, geç çeşitlerde 16-18 haftada hasat olgunluğuna ulaşılır.
Lahana grubu sebzeleri geniş bir aile olup, baş lahanalar (beyaz ve kırmızı), karnabahar, brokoli, brüksel lahanası, yaprak lahana ve alabaş gibi türleri içine almaktadır. Beyaz baş lahana gerek ülkemizde ve gerekse Karadeniz Bölgesi’nde yoğun bir şekilde yetiştirilen bir sebzedir. Serin iklim sebzesi olan beyaz baş lahana sonbahar (başlangıcı) ile ilkbahar (sonu) arasındaki serin dönemde yetiştirilir. Tohum ekimleri mayıs ayında başlayıp ağustos ayına kadar kademeli olarak devam edebilir. Fide dikimleri ise haziran ayı ile ağustos ayının sonuna kadar yapılabilir. Beyaz baş lahanada hasat zamanı, yetiştirilen çeşide, yetiştirme zamanına, ortam koşullarına göre değişiklik göstermektedir. Genelde hasat ekim ayında başlar ve erken ilkbahara (mart) kadar devam etmektedir.
Karnabahar, lahana grubu sebzeler arasında yer alan önemli bir tür olup, yüksek besin değerine sahip olması ve çok çeşitli şekillerde değerlendirilebilmesi nedeniyle, ülkemizde özellikle Ege, Marmara ve Akdeniz Bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilen bir sebze türüdür. Karnabahar kışlık sebzeler grubunda yer almakla beraber lahana kadar soğuklara dayanıklı değildir. Ülkemizde karnabahar yetiştiriciliği, üretim bölgelerine göre değişmekle birlikte, yaygın olarak sonbahar ve kış aylarında yapılmaktadır. Ekim zamanı bölgelere, çeşitlere ve hasat zamanına bağlı olarak haziran-temmuz ve ağustos aylarıdır. Erkenci çeşitler dikildikten 70–90 gün, geççi çeşitler ise 100–120 gün sonra hasat olgunluğuna ulaşırlar. Hasat, taçlar yeterli boyuta ulaştığında, gevşek bir yapı kazanmadan yapılır. İklim ve çeşitlere bağlı olarak değişmekle birlikte hasat ortalama 1–4 hafta sürmektedir.
DİKİMDEN 50-80 GÜN SONRA İLK HASADA GELENLER
Brokoli, lahana grubu sebzeler içerisinde yer alan ve morfolojik olarak karnabahar ile büyük benzerlik göstermektedir. Ülkemizde son yıllarda üretimi ve tüketimi hızla artan ve besin değeri yüksek olan brokoli sağlık değerinin ön plana çıkmasıyla tüketiciler tarafından daha fazla tercih edilmeye başlanmıştır. Ülkemizde brokoli yetiştiriciliği, ağırlıklı olarak Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde yapılmaktadır. Brokoli yetiştiriciliğinde hibrit çeşitler kullanılmaktadır ve genelde hibrit çeşitler erkenci olduklarından dikimden 50-80 gün sonra ilk hasada gelmektedir. Brokolide genel olarak ilkbahar ve sonbahar yetiştiriciliği yapılmaktadır. Sonbahar dönemi yetiştiriciliği için haziran-temmuz aylarından itibaren tohum ekimine başlanır. Kışı ılıman geçen bölgelerde erken ilkbahar dönemi için eylül-ekim aylarında ekim yapılabilir. Hasat ise erken ilkbaharda yani şubat-mart aylarında başlamaktadır. Hasatta önemli olan başları oluşturan tomurcukların patlamaması ve sıkı baş formu özelliğini korumasıdır.
Marul ve kıvırcık, salata grubu sebzeler olarak sınıflandırılır ve ülkemizin bütün bölgelerinde açıkta ve örtü altında yıl boyu kolaylıkla yetiştirilebilir. Yetiştirme periyodunun kısa olması nedeni ile arka arkaya birkaç ekim zamanı kullanılarak yıl boyu pazarlarda bulma olanağımız olan ve sofralarımızda taze olarak kullanılan salatalar, serin iklim sebzesidir. Ancak ticari üretimi Ege, Marmara ve Akdeniz Bölgelerinde haziran, temmuz ve ağustos ayları hariç yılın her döneminde yapılabilmektedir.
Ispanak, ülkemizde ve dünyada yaygın olarak yetiştirilen bir serin iklim sebzesidir. Ispanak üretimi daha çok Ege Bölgesi, Karadeniz Bölgesi ve Batı Anadolu Bölgesi’nde yapılmaktadır. Ispanak: ilkbahar ekimi-ilkbahar hasadı, sonbahar ekimi–sonbahar hasadı, sonbahar ekimi ilkbahar hasadı olmak üzere üç değişik zamanda yetiştirilebilir. Kışı yumuşak geçen yerler ıspanak üretimi için en ideal bölgelerdir.
Yorumlar
Yorum Gönder