Portakal Ağaçları Nasıl Yetiştirilir ve Bakımları Nasıl Yapılır?

D İ L E K Eylül 22, 2024

Portakal Ağaçları Nasıl Yetiştirilir ve Bakımları Nasıl Yapılır?

Portakal Ağacı - Citrus sinensis L.

Anavatanı, Himalaya’ların güneydoğu etekleri, Assam’ın doğu bölgesi, Myanmar’ın kuzeyi ve Çin’nin Yunnan eyaletinin batısını kapsayan bölgelerdir. Ülkemizde Akdeniz ve Ege bölgelerinde yetiştirilmektedir. Ayrıca Rize’nin kıyı şeridinde de yetiştirilir. Dünyada, Florida, Güney Amerika ülkeleri ve Güney Afrika’da da üretilmektedir. Akdeniz’e kıyısı olan devletlerin büyük bir kısmı portakal yetiştirmek için uygun alanlara sahiptir.

Portakalın İklim İsteği

Düşük sıcaklıkların ortaya çıktığı bölgeler için uygun bir meyve değildir. Sıcaklıklar -2 °C'ın altına inmeye başladığında portakallar zarar görür. -9 °C altında ise portakal ağaçları ölecektir. Sıcaklıkların 45 °C aşması durumunda ise gelişimleri durur. Sıcaklıklar bu seviyeleri aştığında önlemler alınması gerekir. Rüzgârlar portakallar için ikinci zararlı etmendir. Rüzgârlı bir ortamda yetiştirilmeye çabalanırsa ağaçların dalları kırılmaya ve meyveler olgunlaşmadan dökülmeye başlayacaktır. Rüzgâr kesenler kullanılarak ağaçlara rüzgârın ulaşması engellenmelidir. Bunların dışında nemli hava portakal gelişimi için önemlidir. Portakal ağaçları ilkbaharda yılda bir kez beyaz ve hoş kokulu yıldız biçimli çiçekler açar. Çiçekler açtıktan 7 ile 12 ay sonra meyve oluşumu tamamlanır.

Portakalın Toprak İsteği

Portakal ağacının kökleri yüksek miktarda oksijene ihtiyaç duymaktadır. Toprağın havalanabilir ve süzek bir yapıda olması çok önemlidir. Portakal ağacının kökleri dikey olarak 60-90 cm derinlikte, yatayda da 7,5 metre uzunluğunda olmaktadır. Bahçenin drenajı her zaman iyi olmalıdır ve taban suyu seviyesi 2 metrenin altında seyretmelidir. İdeal bir portakal yetiştiriciliği için toprağın pH değeri 5,5-6 (asidik) aralığında olmalıdır. Dikim işlemi yapılmadan önce 120 cm. toprak numunesi alınması en doğru adımdır. Arazinin çukurda kalmaması önemlidir. Çukurda kalan arazilerde don tehlikesi her zaman daha üst seviyede olur.

Portakalın Su İsteği

Yüksek sıcaklık isteyen bir meyve olmasına rağmen her zaman sulanması gerekir. Yüksek sıcaklıkları seviyor olsa da kuraklığı kesinlikle sevmez. Düzenli olarak yapılacak olan sulama işlemleri ile birlikte her zaman toprağın istenen nemlilik seviyesinde tutulması gerekir. Sulama işlemleri toprak yapısına ve iklim şartlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Ancak genel olarak fidanlara 8-12 litre su verilir. Orta büyüklükteki ağaçlar için ise 40-60 litre su harcanması uygun olmaktadır. Yetişkin bir portakal ağacı için ise 100-200 litre su kullanımı uygun görülmektedir.

Portakalın Gübre İsteği

Portakal ağaçları her dem yeşil bitkilerdir. Bu nedenle çok fazla makro ve mikro besin maddesine ihtiyaç duymaktadırlar. Portakal parselinde toprak ve yaprak analizi sonuçlarına göre gübreleme yapılmalıdır.

Bir portakal fidanı dikildikten sonra ilk yıl

 2 ayda bir 6 uygulama ile kireçli topraklarda 25 g amonyum nitrat(%48)

 veya 6 uygulama 16 g üre (%46)

 veya 6 uygulamada 36 g amaonyum sülfat (%21) uygulanmalıdır.

İkinci yılda azot yılda iki defa uygulanmalıdır. Yarısı şubat ayında yarısı mart ayında verilmelidir. Gübreler ağaçların taç izdüşümüne verilmeli ve sulanmalıdır. Çok derin sulamalarda gübre sığ köklerin alamayacağı bir yerde çözülecektir. Posfor yılda bir defa herhangi bir zamanda verilebilir Genellikle ülkemizde sonbaharda toprağa gömerek verilmektedir. Potasyum ise erken ilkbaharda bir defa verilmesi yeterli olmaktadır.

Mikro besinlerin uygulanması genellikle gereklidir. Bu elementler suda çözülür ve ağaca sprey olarak uygulaması gerekmektedir. Çinko, bakır ve manganez eksiklikleri genellikle oluşur ve aşağıdaki konsantrasyonlarda 10 litre suda uygulanabilir.

••15 g çinko oksit

••20 g bakır klorid

••20 g mangan sülfat

PORTAKALLARDA BUDAMA

Genel olarak her yıl çok fazla budanmaz.

1- Şekil budaması

Portakal fidanları dikildikten sonra 80 cm yükseklikte tepeleri kesilerek yan dalların oluşması sağlanmaktadır. Oluşan yan dallardan 3 tanesi portakal ağacının ana dallarını oluşturması için bırakılarak diğerleri kesilmektedir.

2- Verim Budaması

Sert bir budama yapılmaz. Verime yatmış portakal ağaçlarının alt dalları toprağa değmemesi için alttan 50 cm yükseklikte ağacın etek dalları kesilmektedir. Her yıl düzenli olarak kuruyan dallar ve ağaçta besin maddelerini sömüren ve geç meyveye yatan obur sürgünler düzenli bir şekilde temizlenmesi gerekmektedir. Portakal ağaçları yayvan büyüme eğiliminde olduğu için yuvarlak taçlıdır. Hasat işlemleri, ilaçlama gibi kültürel işlemlerin kolay yapılabilmesi için ağaçlar çok fazla uzatılmamakta ve tepe sürgünleri budama ile kontrol edilebilmektedir. Portakal meyveleri bir yıllık sürgünler üzerinde oluştuğu için genel olarak verim dallarını artırmaya yönelik sürgünlerin uç kısımları alınarak yan dal oluşumu sağlanmalıdır.

3- Gençleştirme budaması

Portakal ağaçlarında yanlış budamalar sonucu verimli dalların azalması meydana gelmektedir. Bu durumda ağaçların ana dalları kesilerek ağacın taç yapısı yeniden oluşturularak verimli meyve dallarının oluşması sağlanabilmektedir.

Portakal Hasadı

Hasat zaman meyvelerde bazı etmenlere bakılır. Meyvedeki su miktarı, kabuk rengi, asit miktarı ve suda çözünebilen kuru madde miktarına bakılması gerekir. Meyveler tüm bu etmenleri sağlıyorsa toplanabilmektedir. Aksi halde biraz daha beklenmesi gerekir.

Hasat işlemleri yapılırken steril edilmiş olan makasların kullanılması ve portakal saplarının uzun bırakılması gerekir. Hasat işlemi yapılırken gökyüzünün açık olması istenir. Ayrıca meyveler ıslakken hasat edilemez. Hasat işlemleri meyveler kuru haldeyken yapılabilir.

Hasat işlemlerinde ağaçlara zarar verilmemesi en önemli etmenlerden bir tanesidir. Meyvelerin de zarar görmemesi istediğinden toplamada kullanılan sepetlerin de düz yüzeyli olması gerekmektedir. Bereli ve hastalıklı olan meyvelerin bu aşamada ayrılması gerekmektedir.

Yaygın Zararlılar ve Bitki Hastalıkları

Portakal ağaçlarına sıklıkla saldıran zararlılar arasında yaprak bitleri, pul böcekleri, örümcek akarları, Asya turunçgiller yaprak bitleri ve yaprak madencileri bulunur. Farklı mantar ve bakteri hastalıkları gövdeyi, yaprakları ve meyveyi etkileyebilir. Kahverengi, sarı haleli kahverengi veya yapraklarda deliklere neden olan küçük kabarcıklı noktalar genellikle ağacınızın turunçgil kanserine sahip olduğu anlamına gelir. Sorunla mücadele etmek için bakır mantar ilaçları kullanın.Sararan yapraklar ağacın turunçgil yeşillenmesinden etkilendiğini gösterebilir. Bu, turunçgil psyllid'i tarafından bulaşan bir bakteridir. Turunçgil yeşillenmesinin bir tedavisi yoktur, ancak psyllid'leri neem yağı veya diğer böcek öldürücü sabunlarla kontrol edebilirsiniz .

Ülkemizde Yetiştirilen Portakal Türleri;